Probleemstelling:
‘Herstel vanaf dag één’ is het credo binnen Dimence. Gezondheid, en herstel van gezondheid, gaat via de meetlat van de positieve gezondheid van Machteld Huber. De beweging van positieve gezondheid stelt dat er meerdere dimensies zijn waarin iemand gezondheid kan ervaren. Naast lichamelijke gezondheid definieert Huber mentaal welbevinden, kwaliteit van leven, meedoen, dagelijks functioneren en zingeving. Vanuit het perspectief van positieve gezondheid zou zingeving dus eigenlijk altijd een onderdeel van herstel moeten zijn.
In verschillende interviews met behandelaren[1] kwam naar voren dat, hoewel zingeving onderdeel is van de SRH-intake, dit onderwerp soms vermeden wordt, niet gepast lijkt, waarbij de inschatting wordt gemaakt dat patiënten daar (nog) niet aan toe zijn, en het onderwerp meer impliciet wordt besproken als onderdeel van andere levensdomeinen. In het artikel ‘Existentiële thema’s in de behandelrelatie’ (J. Hengeveld ea) geven de auteurs aan dat verpleegkundigen erkennen dat het bespreken van existentiële thema’s de behandelrelatie verbetert maar dat het niet vanzelfsprekend is dat dit ook gebeurt. verpleegkundigen geven in dit artikel aan verlegenheid te voelen bij dit thema. Zij voelen zich hiertoe niet voldoende opgeleid, ervaren te weinig tijd om deze thema’s te bespreken en geven aan kennis te missen over het onderwerp.
Kort samengevat: de dimensie van zingeving staat in de herstelbeweging van Dimence onder druk. Het lijkt niet duidelijk wat de GV hierin zou kunnen betekenen. Dit onderzoek richt zich op de plek van zingeving binnen de herstelgerichte psychiatrie en de bijdrage die de geestelijke verzorging daaraan kan leveren.
Hypothese:
Op basis van het vooronderzoek in literatuur en via interviews is mijn hypothese dat op dit moment geestelijke verzorging een ontbrekende schakel is in het klinische hersteltraject van Dimence. Wel is op een aantal afdelingen, bijvoorbeeld in het hersteltraject van de verslavingskliniek, een blok ‘Kijk op het leven’ een verplicht onderdeel van het behandelaanbod. Maar kijkend naar het geheel, lijkt er sprake te zijn van een willekeur in aanbod en daardoor een onverklaarbaar verschil in kwaliteit van zorg.
Zingeving heeft de tijdsgeest mee; het wordt gezien als een logisch en belangrijk onderdeel van mens-zijn. In het maatschappelijke debat wordt zingeving ook vaker expliciet benoemd. Bijvoorbeeld de populariteit van de columns en later het boek ‘Op zoek naar zin’ van Fokke Obbema. Iets dergelijks geldt ook voor het gedachtengoed en gezondheidsmodel van Machteld Huber waarin zingeving een expliciet omschreven domein is van gezondheid. Dat geestelijk verzorgers experts zijn op het gebied van zingeving, is binnen Dimence onvoldoende bekend en er wordt weinig gebruik gemaakt van deze expertise.
Dat zingeving een belangrijke sleutel is voor herstel wordt onderkend, maar over kwesties als hoe zingeving precies inwerkt op herstel, wat het verschil is tussen impliciete en expliciete zingeving, en op welke manier zingeving als transdiagnostische factor in psychische stoornissen een rol speelt, is nog weinig bekend.
Het ontwikkelen, aanbieden en evalueren van een gespreksgroep op basis van de grondslagen van de herstelbeweging (CHIME-model) om zingeving een expliciet onderdeel te maken van de herstelgerichte klinische behandeling van Dimence.
Een deelvraag hierbij is welke expertise geestelijke verzorging in dit aanbod kan bieden.
Op welke wijze kan een narratieve gespreksgroep van de geestelijke verzorging over zingeving een bijdrage leveren in het kader van het klinische hersteltraject van Dimence?
Deelvragen:
Bronnenonderzoek in beleid Dimence: Wat houdt de herstelgerichte visie van Dimence in?
Semi-gestructureerde interviews met verschillende stakeholders: Welke methodes gebruik Dimence om zingeving (expliciet en impliciet) aan bod te laten komen tijdens een opname?
Literatuuronderzoek en eventueel werkbezoek, interviews: Is er al aanbod van geestelijk verzorgers aan de hand van het CHIME model en hoe ziet dat er dan uit? Zoeken naar best practices.
Ontwikkelen van narratieve gesprekgroep over zingeving.
Het evalueren van de gespreksgroep:
Op welke afdeling, of op welk moment in de behandeling, is een gespreksgroep over zingeving het meest effectief?
Hoe evalueren deelnemers zelf de gespreksgroep?
Hoe evalueren behandelaren en het systeem de gespreksgroep?