Overig

Mensen met psychotische stoornissen ervaren regelmatig zelfstoornissen. Dit betekent dat je minder het vanzelfsprekende gevoel heb jezelf te zijn of minder verbonden voelt met de wereld. En soms ben je je juist heel erg bewust van je gedachten of ervaringen, je let op zaken waar je normaalgesproken geen aandacht voor hebt. Mensen beschrijven wel eens dat ze hierdoor weinig controle over hun eigen gedachten hebben of ervaren hun lichaam anders dan dat zij dit normaalgesproken doen. Dit worden zelfstoornissen genoemd, en dit komt regelmatig voor bij mensen die een psychose hebben gehad. De onderzoekers van UMC Amsterdam en Dimence willen graag weten of en hoe de anti-psychotische medicatie die mensen gebruiken hiertegen helpt. Dit zullen zij onderzoeken door middel van interviews bij mensen die een eerste psychotische episode hebben gehad.

Forensisch psychiatrische patiënten worden behandeld vanwege (dreigend) delictgedrag dat deels verklaard kan worden door één of meer psychiatrische stoornissen. Deze doelgroep heeft over het algemeen weinig behandelmotivatie, complexe psychosociale problematiek en vaak lagere cognitieve vaardigheden. Hierdoor zijn bestaande behandelmethodieken zoals cognitieve gedragstherapie, die vaak een groot beroep doen op vaardigheden als reflectie, herinnering, lezen of schrijven, niet altijd de beste fit. Er is een behoefte aan interventies die beter aansluiten bij de behoefte en vaardigheden van forensische patiënten.

DEEP is een virtual reality (VR) game waarin de gebruiker middels biofeedback spanning leert te reduceren middels diafragmatische ademhaling. In DEEP beweegt de speler zich door een onderwaterwereld door deze diepe ademhaling, terwijl hij een buikband draagt en visuele feedback krijgt op hoe ‘goed’ hij ademt. Ondanks dat DEEP onderzocht is bij studenten en bij jongeren met gedragsproblemen, is het nog niet gebruikt bij forensisch psychiatrische patiënten. Daarom zal in deze studie worden onderzocht of DEEP middels de focus op het herkennen van fysiologische arousal, het aanleren van diafragmatische ademhalingstechnieken en de gamified wijze waarop ze worden aangeleerd een passende manier biedt om patiënten effectief te ondersteunen in stress- en agressieregulatie.

Mensen met een ernstige psychiatrische stoornis bewegen vaak te weinig. Dit heeft een negatieve invloed op hun gezondheid en kwaliteit van leven. Helaas is het lastig om deze kwetsbare doelgroep in beweging te krijgen en blijken voor hen bestaande interventies voor fysieke activiteit ook nog eens minder goed te werken. Een verklaring hiervoor is het falen van zelfcontrole, ook wel wilskracht of zelfregulatie genoemd. Zelfcontrole kan op een laagdrempelige manier getraind worden door middel van zelfcontroletraining (ZCT). In tegenstelling tot bestaande interventies is bij ZCT geen bewuste reflectie nodig; deelnemers hoeven slechts hun niet-dominante hand te gebruiken voor alledaagse taken zoals het openen van deuren. Op die manier trainen ze hun ‘zelfcontrolespier’, wat weer bijdraagt aan doelgericht, gezond gedrag zoals fysieke activiteit. Om ZCT op een aantrekkelijke en motiverende manier aan te bieden hebben we in het afgelopen jaar, in nauwe samenwerking met patiënten, een ZCT-app ontwikkeld: Scipp (Self-Control Intervention aPP). Het komende jaar gaan we door middel van ‘single-case experimental designs’, een relatief nieuwe onderzoeksmethode in dit veld, onderzoeken of het gebruik van deze app in combinatie met een bestaande interventie (Google Fit) leidt tot meer fysieke activiteit bij mensen met een ernstige psychiatrische stoornis. De eerste SCED duurt 49 dagen en de tweede SCED duurt tussen de 28 en 70 dagen (afhankelijk van eerste onderzoeksresultaten).

Dit onderzoek is deel van een groter project (‘Een sprong in het diepe’) waarin we de werkzaamheid en implementeerbaarheid van de interventie DEEP in de klinische forensische psychiatrie onderzoeken. DEEP is een ‘applied game’ gebaseerd op wetenschappelijke kennis over angst- en stressregulatie. Door middel van gepersonaliseerde, op ademhaling gebaseerde biofeedback biedt DEEP gebruikers een meeslepende onderwaterwereld in VR waarin ze ontspanningsvaardigheden kunnen trainen. Deze interventie lijkt door de ervaringsgerichte aanpak goed te passen bij de forensische zorg, maar er is behoefte aan meer onderzoek naar evaluatie en implementatie van dit soort ‘experiëntiële’ interventies. In dit eerste kwalitatieve deelonderzoek gaan we door middel van vijf focusgroepen met in totaal ongeveer 25 zorgverleners van twee organisaties (Transfore en GGzE) en interviews met ongeveer tien forensisch psychiatrische patiënten op zoek naar de ervaren toegevoegde waarde en implementatievoorwaarden voor DEEP. We beantwoorden daarmee de volgende onderzoeksvragen:

Welke toegevoegde waarde (values) moet DEEP hebben voor de patiënt, zorgverlener en forensische instellingen volgens deze stakeholders?
Op welke manier kan DEEP worden gebruikt in de FPK’s en FPA’s volgens patiënten, zorgverleners, managers en de commerciële partners?

In de semigestructureerde interviews en focusgroepen wordt gebruik gemaakt van een interviewschema. Allereerst zullen participanten DEEP zelf ervaren, waarna gevraagd zal worden naar mogelijke voordelen en barrières. Daarna zullen de implementatievoorwaarden uitgevraagd worden, gericht op wensen en behoeftes van de patiënt, benodigdheden van de zorgverleners, activiteiten vanuit de organisatie en eigenschappen van DEEP zelf.